Przejdź do głównej zawartości

Pierwsza książka polska : studyum bibliograficzne

 

Ludwik Biernacki, Pierwsza książka polska : studyum bibliograficzne, Nakładem Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, Lwów, 1918.


 Monogram Floriana Unglera.

Ludwik Bernacki (ur. 12 czerwca 1882 w Jaworowie, zm. 19 września 1939 we Lwowie) – historyk literatury polskiej i teatru, edytor, bibliotekarz, bibliograf, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.
Autor m.in. monografii Pierwsza książka polska (1918) poświęconej polskiemu tłumaczeniu modlitewnika „Hortulus animea” czyli „Raju dusznego” Biernata z Lublina, pierwszej drukowanej książki w języku polskim, a także jego późniejszym wydaniom w Polsce. Praca zawiera bogaty materiał ilustracyjny, szczegółowe opisów bibliograficzne poszczególnych wydań oraz indeks drukarzy wg miejscowości.

Egzemplarz, który badał i opisał przed ponad stu laty Ludwik Bernacki już wtedy był rzadkością, uczonemu udało się dotrzeć do zaledwie pięciu egzemplarzy jego polskiej wersji, zachowanych w mniejszych lub większych fragmentach. Wydanie HP1 (tak je oznaczył w monografii) ukazało się w Krakowie, pod koniec 1513 roku w oficynie Floriana Unglera i Wolfganga Lerna.

Raj duszny – modlitewnik autorstwa Biernata z Lublina, stanowił polską przeróbkę zbioru Antidotarius animae. Modlitewnik cieszył się w XV i XVI w. dużą popularnością, osiągając ponad sto wydań. Oprócz umieszczonego na początku kalendarza, zawierał psalmy, hymny, modlitwy do Boga, Jezusa, Maryi i świętych (m.in. Jana, Jakuba, Piotra, Pawła). Był drukowany aż do pierwszej połowy XVII w. Przez długi czas uznawany był za pierwszą książkę wydrukowaną całkowicie w języku polskim, jednak współcześnie wiadomo, że wcześniej, ok. 1508 roku, opublikowano Historyję umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa. Jest on natomiast najstarszym znanym modlitewnikiem wydrukowanym w języku polskim.  Edycja Unglera liczyła prawdopodobnie ok. 160 kart i pod względem typograficznym była dość starannie zrealizowana. Wydawca opatrzył ją drzeworytami, a czerwonym drukiem odbił tytuły modlitw i niektóre litery. 

 

 

Drukarz z Bawarii Florian Ungler działalność drukarską rozpoczął w Krakowie, gdzie 25 lipca 1510 r. założył pierwszą w Polsce drukarnię drukującą książki w całości w języku polskim.  Trzy lata później wydał w niej właśnie „Raj duszny” przerobiony z łaciny przez Biernata z Lublina. Ungler - choć cudzoziemiec - uważał, że należy wydawać książki w języku narodowym i pomimo trudności, przystosował niemieckie pismo gotyckie - szwabachę - do polskiej mowy. Fragmenty pierwszego polskiego wydania „Raju” (8 kart) odnalazł w bibliotece uniwersytetu we Wrocławiu w 1887 r. Władysław Nehring. Były wykorzystane w oprawie jednego z dzieł Erazma z Rotterdamu.
 

 

 

Źródła:

  • Wikipedia
  •  Stachnik, Paweł, Jak bawarski drukarz w Krakowie wydał pierwszą książkę po polsku [online] [dostęp 20.03.2023]. Dostępny w WWW: https://dziennikpolski24.pl/jak-bawarski-drukarz-w-krakowie-wydal-pierwsza-ksiazke-po-polsku/ar/10511001





Komentarze

Popularne posty z tego bloga

O języku uczniowskim w latach 30-tych XX wieku.

Wilno, Państwowe Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej, uczennice z nauczycielką francuskiego [nie po 1932]. (koloryzowane)

Portrecistka Marii Antoniny i jej polskie obrazy

Portret Pelagii z Potockich Sapieżyny.

Prekursor polskiej logopedii

  Tytus Junius Benni   Mamy w zbiorach naszej biblioteki pokaźny zbiór książek i różnorodnych materiałów pomocniczych, a od kilku lat również pomocy dydaktycznych, które można wykorzystać w terapii logopedycznej. To właśnie na stronie internetowej wydawcy gier edukacyjnych Komlogo (wydawcy wartościowych gier i pomocy dydaktycznych dla logopedów, pedagogów, nauczycieli i rodziców, ich produkty mamy w zbiorach) natknęłam się na informację o Tytusie Bennim – polskim językoznawcy, nauczycielu i profesorze Uniwersytetu Warszawskiego. W duchu nazwy naszego bloga połączmy „nowe ze starym” - w naszej kolekcji zbiorów historycznych w Polonie można zobaczyć kilka prac profesora Benniego.                                                                                       ...